မြေအမျိုးအစားများ၊ဂရန်လျှောက်ထားခြင်း၊မြေပုံရာဇဝင်လျှောက်ထားခြင်းနှင့်ပက်သက်၍သိထားသင့်သည့် အချက်များ

• မြေအမျိုးအစားများ၊ ဂရန်လျှောက်ထားခြင်း၊ မြေပုံရာဇဝင် လျှောက်ထားခြင်းနှင့်ပက်သက်၍ သိထားသင့်သည့် အချက်များ။
  

Copy: DVB Law Lab မှ
မူရင်းလင့်
https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1860635140781996&id=599219823590207

( က ) မြန်မာမင်းလက်ထက် မြေလေးမျိုး

ရှေးမြန်မာမင်းလက်ထက်တွင် ရှင်ဘုရင်သည် လယ်ယာမြေတို့၏အရှင် ဖြစ်သည်။ ထိုခေတ်က မြေ အမျိုးအစားများကို အောက်ပါအတိုင်း လေးမျိုး ခွဲခြားထားပါသည်။

( ၁ ) အရာတော်မြေ ( နိုင်ငံပိုင်မြေ ) ( Royal Land )
( ၂ ) ဘိုးဘပိုင်မြေ ( ခ ) အမှုထမ်းမြေ ( Offical Land )
( ၃ ) လယ်ဝယ်ထား ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရှိသောမြေ ( Land holder right )
( 4 ) ဝတ္ထကမြေ ( ဿသနာ့မြေ ) ဟူ၍ဖြစ်ပါသည်။

( ခ ) မူလမြေပိုင်ရှင်

ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ မဟာပထဝီမြေကြီးအားလုံး၏ မူလပိုင်ရှင်မှာ နိုင်ငံတော်ဖြစ် သည်။

( ဂ ) မြို့

မြို့ဆိုသည်မှာ မြူနီစီပယ်အက်ဥပဒေအရ မြို့အဖြစ် တည်ထောင်ထားသော ဧရိယာနယ်မြေဒေသကို ခေါ်ပါသည်။

( ဃ ) ကျေးရွာ

၁၉၀၇ ခုနှစ်၊ ကျေးရွာများ အက်ဥပဒေအရ ဖွဲ့စည်း၍ လူအများ စုပေါင်းနေထိုင်ကြသော ဧရိယာနယ်မြေ ဒေသများ ဖြစ်ပါသည်။

( င ) မြို့နှင့် ကျေးရွာများတွင် အကျုံးမဝင်သော မြေများ

အောက်မြန်မာနိုင်ငံ မြို့ရွာနှင့် ကျေးရွာများ အက်ဥပဒေပုဒ်မ ၃ ( ၂ ) ( ၃ ) တို့အရ မြို့နှင့် ကျေးရွာမြေ တွင် အကျုံးမဝင်သောမြေများမှာ -
( ၁ ) မြစ်၊ ချောင်း၊ ရေကန်၊ တာတမံ၊ လမ်းမြေ၊ သဘာဝရေစီးကြောင်
း
( ၂ ) တပ်မြေ

( ၃ ) ဘုရား၊ ကျောင်း၊ ကန် စသော ဿသနာရေးဆိုင်ရာ အသုံးပြုသော မြေ

( ၄ ) အင်းအိုင်မြေများ စသည်တို့ဖြစ်ပါသည်။

( စ ) မြေအမျိုးမျိုး

( ၁ ) မြို့မြေ

မြို့အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသော ဒေသများတွင် မြို့တွင်မြေများကို အခွန်အရာရှိက ယာယီလိုင်စင် ထုတ်ပေးခြင်း၊ အငှားချထားခြင်း၊ ငှားရမ်းခ သတ်မှတ်ပေးသည့်မြေ ဖြစ်ပါသည်။

( ၂ ) လယ်ယာမြေ

လယ်ယာမြေဆိုသည်မှာ လယ်မြေ၊ ယာမြေ၊ ကိုင်းကျွန်းမြေ၊ တောင်ယာမြေ၊ နှစ်ရှည်ပင်စိုက်ပျိုး သောမြေ၊ ဓနိမြေ၊ ဥယျာဉ်မြေဟုသော်လည်းကောင်း၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ ပန်းမန်စိုက်ပျိုးသည့် ခြံမြေ ဟုသော်လည်းကောင်း ၊ မြေနုကျွန်းမြေဟုသော်လည်းကောင်း သတ်မှတ်သည့် မြေများကို ဆိုလိုသည်။ ယင်း စကားရပ်တွင် မြို့နယ်နိမိတ်၊ ကျေးရွာနယ်နိမိတ်အတွင်းရှိ လူနေအိမ်ရာများ၊ ဘာသာရေးအဆောက်အအုံနှင့် ပရဝဏ်များ၊ အများပိုင်ဆိုင်၍ စိုက်ပျိုးရေးအတွက် အသုံးမပြုသောမြေများ မပါဝင်။ [ ပုဒ်မ-၃( က ) ]

( ၃ ) လယ်မြေ

လယ်မြေဆိုသည်မှာ သဘာဝအရ သော်လည်းကောင်း၊ လူတို့ဖန်တီးသော နည်းလမ်းအရ သော်လည်း ကောင်း စိုက်ပျိုးရေ ရယူပြီး ရေထိန်းသိမ်းနိုင်စေရန် ဆောင်ရွက်ထားသည့် စပါးသီးနှံ အဓိကစိုက်ပျိုးသော မြေကို ဆိုလိုသည်။ [ ပုဒ်မ-၃( ခ ) ] ( 3B )( မှတ်ချက် ။ ။ လယ်ယာမြေဥပဒေအသစ်ကို ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်ဥပဒေ အမှတ် ( ၁၁ ) ဖြင့် ၃၀.၈.၂၀၁၂ ရက်နေ့တွင် ပြဌာန်းပါသည်။ )

လယ်ယာမြေကို အခြားနည်းအသုံးပြုခြင်း ( ပုဒ်မ-၃၀ )

အများပြည်သူအကျိုးငှာ လယ်ယာမြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုရန် လျှောက်ထားချက်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ -
( က ) ဗဟိုလယ်ယာမြေစီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့သည် လယ်မြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုနိုင်ရေးအတွက် တိုင်းဒေ သကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်လယ်ယာမြေ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့၏ စိစစ်ထောက်ခံချက်ဖြင့် ခွင့်ပြုနိုင်သည်။
( ခ ) သက်ဆိုင်ရာတိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့သည် လယ်မြေမှတစ်ပါး လယ်ယာမြေ ကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုနိုင်ရေးအတွက် တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်လယ်ယာမြေ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့၏ စိစစ်ထောက်ခံချက်ဖြင့် ခွင့်ပြုနိုင်သည်။

လယ်ယာမြေလုပ်ပိုင်ခွင့်

လယ်ယာမြေလုပ်ပိုင်ခွင့်ကို ရောင်းချခြင်း၊ ပေါင်နှံခြင်း၊ ငှားရမ်းခြင်း၊ လဲလှယ်ခြင်းနှင့် ပေးကမ်းခြင်းပြု လုပ်နိုင်သည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်က သတ်မှတ်တံဆိပ်ခေါင်းခွန်နှင့် မှတ်ပုံတင်ခ ပေးဆောင်ရ၍ သက်ဆိုင်ရာ မြို့နယ်ဦးစီးဌာရုံးတွင် မှတ်ပုံတင်ရမည်။ ( ပုဒ်မ -၁၂ )

သို့ရာတွင် နိုင်ငံတော်အစိုးရ၏ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ မည်သည့်နိုင်ငံခြားသားများ သို့မဟုတ် နိုင်ငံခြားသား ပါဝင် သည့် အဖွဲ့အစည်းကိုမျှ ရောင်းချ၊ ပေါင်နှံ၊ ငှားရမ်း၊ လဲလှယ်ခြင်း၊ ပေးကမ်းခြင်း မပြုရ။ ( ပုဒ်မ -၁၄ )

( ၄ ) မြေပိုင်မြေ

၁၈၆၀ ခုနှစ်၌ ရန်ကုန်မြို့အား မြို့ကွက်များရိုက်၍ Town works fund အတွက် ရောင်းချ၍ ဝယ်ယူသူ များအား land Holder Right ရရှိသည့်မြေများ ဖြစ်ပါသည်။ ( ရောင်း/ပေါင်/လွှဲပြောင်း/ ခွဲစိတ်ခွင့် ရှိပါသည်။ )

( ၅ ) ဘိုးဘွားပိုင်မြေ

အောက်မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ကျေးရွာမြေများအက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၄ ( ၁၀ ) အရ ဘိုးဘွားမိဘများလက်ထက် ကပင် ဓားမဦးချ ပိုင်ဆိုင်လာ၍ လွှဲပြောင်းဆက်ခံခွင့်ရှိသောမြေမျိုး ဖြစ်သည်။

( ၆ ) မြေငှားဂရန်မြေ ( မြေငှားစာချုပ်ရမြေ )

အင်္ဂလိပ်အစိုးရလက်ထက်က အစိုးရထံမှ မြေမဝယ်ယူနိုင်သောသူများအား မြေငှားခ သတ်မှတ်၍ စည်း ကမ်းချက်ဖြင့် နှစ်တို ( ၃လ ၊၁နှစ် ၊ ၅ နှစ် ) နှင့် နှစ်ရှည် ( ၃၀၊ ၆၀ ၊ ၉၀ ) နှစ်ကာလအပိုင်းအခြား သတ်မှတ်၍ အငှားချထားသည့်မြေမျိုးဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းအပြင် စကွာတာမြေ၊ ရွာမြေ စသည်တို့မှ ပြောင်းလဲလာနိုင်သော မြေများ ပါဝင်ပါသည်။( ရောင်း/ပေါင်/လွှဲပြောင်း/ ခွဲစိတ်နိုင်သည်။ )

မြေငှားဂရန်ရရှိသူ၏ အခွင့်အရေး

မူလမြေငှားဂရန်အခွင့်အရေးရရှိပြီး မြေငှားဂရန်စာချုပ် သက်တမ်းကုန်ဆုံးပြီးနောက် မြေကို လက်ဝယ် ထားရှိသူသည် မြေငှားဂရန် သက်တမ်းကုန်ဆုံးသောမြေသည် ( Reversionary Right ) အရ အလိုအလျောက် မူလချထားပေးသော ပိုင်ရှင် ( အစိုးရ ) လက်ဝယ်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိပါသည်။ ၎င်းမြေကို နိုင်ငံတော်က စီမံခန့်ခွဲပိုင်ခွင့်ရှိသည့် မြေ ( land at the disposal of government ) အဖြစ် မှတ်ယူရမည်။ ၎င်းမြေကို ပြန်လည်အပ်နှံရန် တာဝန်ရှိသည်။ နိုင်ငံတော်မှ ယင်းမြေကို အများပြည်သူအကျိုးအတွက် သိမ်းယူနိုင်သလို မြေငှားဂရန် ထပ်မံထုတ်ပေးနိုင်ပါသည်။ မူလမြေငှားဂရန်ရရှိသူသည် မြေငှားဂရန် သက်တမ်းကုန်ဆုံး နေပြီ ဖြစ်၍ ဂရန်သစ်ထုတ်ပေးရန် အခွင့်အရေးတစ်ရပ်အဖြစ် ဥပဒေအရ တောင်းဆိုခွင့်မရှိပါ။

( ၇ ) ပါမစ်မြေ ( ချထားမြေ )

မြေငှားစာချုပ်မရှိသော်လည်း မစည်ကားသေးသည့် နေရာများတွင် စည်းကမ်းချက်ဖြင့် အိမ်ဆောက်လုပ် နေထိုင်ခွင့်ချထားပေးသောမြေမျိုး ဖြစ်ပါသည်။ တစ်ချိန်ချိန်တွင် မြေငှားဂရန် ထုတ်ပေးပါသည်။ ( ရောင်း/ပေါင်/ လွှဲပြောင်းနိုင်ခွင့် ရှိပါသည်။ )

( ၈ ) လိုင်စင်မြေ

အောက်မြန်မာနိုင်ငံ မြို့နှင့် ကျေးရွာမြေများအက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၄ ( ၇ ) အရ စည်းကမ်းချက် ( ၁နှစ်၊ ၃ နှစ် စသည်ဖြင့် ) ဖြင့် ယာယီသုံးစွဲခွင့်ပေးသည့်မြေ ဖြစ်သည်။ လွှဲပြောင်းခွင့်မရှိပါ။ လိုင်စင် ( သို့ ) ပါမစ်ရသူက နှစ်တိုနှစ်ရှည် မြေငှားဂရန် လျှောက်ထားပါက မြေငှားစာချုပ်ထုတ်ပေးရမည်ဟု ဥပဒေပြဌာန်းချက်မရှိပါ။ လိုင် စင်ရထားသူသည် လိုင်စင်အခွင့်အရေးထက် ပိုတောင်းခွင့်မရှိပါ။

လိုင်စင် ( သို့ ) ပါမစ်ရသူ၏အခွင့်အရေး

၁- လိုင်စင်ရထားသူဟုဆိုရာတွင် လိုင်စင်ရသူနှင့် လိုင်စင်ရသူထံမှ တရားဥပဒေနှင့်အညီ ဆက်ခံသူများ လည်း ပါဝင်ပါသည်။
၂- လက်ရှိကိုယ်တိုင်နေထိုင်ခြင်းအပေါ် မြေငှားစာချုပ်ပေးရန် ဦးစားပေးစဉ်းစားပါသည်။

( ၉ ) ကျုးကျော်မြေ

အစိုးရမြေပေါ်တွင် ခွင့်ပြုချက်တစ်စုံတစ်ရာမရှိဘဲ ဝင်ရောက်ကျူးကျော်နေထိုင်သည့်မြေ ဖြစ်သည်။

( ၁၀ ) စနစ်တကျ ကျူးလွန်မြေ

စနစ်တကျ မြို့ရပ်ကွက်ရိုက်ထားသော အိမ်ယာမြေကွက်၌ ကျူးလွန်ခြင်းပြေစာဖြင့်စည်းကြပ်ကောက်ခံ သောမြေ ဖြစ်သည်။

( ၁၁ ) ဂရန်ရှိ မြေပိုင်မြေ

ဘိုးဘွားပိုင်မြေ ( မြေပိုင်မြေ ) ကဲ့သို့မြေမျိုး ဖြစ်ပါသည်။

( ၁၂ ) အခွန်လွတ်ဿသနာ့ဂရန်မြေ

ဘာသာ၊ သာသနာအတွက် ချထားပေးသောမြေ ဖြစ်ပါသည်။ သာသနာမြေ သို့မဟုတ် ဝတ္တုကံမြေသည် ဘုရားရှင်နှင့်တကွ ရဟန်းသံဃာတော်များ၏ ကိလေသာရန်ကို ငြိမ်းအေးအောင် အားထုတ်ကျင့်ကြံရာ အောင်မြေဖြစ်သည်။

သာသနာ့မြေအမျိုးအစားများ

ရှေးမြန်မာမင်းများသည် အစဉ်အဆက်ကပင် သာသနာ့မြေ ( ဝတ္တုကံမြေ ) သုံးမျိုး ခွဲခြားထားပါသည်။

( ၁ ) သရီယဓတ်တော်များပူဇော်သည့် ဘုရား၊ စေတီ၊ ပုထိုး ဝတ္တုကံမြေ

( ၂ ) ပိဋကတ်ပေစာများထားရှိသည့် ပိဋကဝတ္တုကံမြေ။

( ၃ ) သံဃာတော်များအသုံးပြုရန် ရည်ရွယ်လှူဒါန်းသည့် သံဃာ့ဝတ္တုကံမြေ စသည်တို့ဖြစ်ပါသည်။

( ၁၃ ) သိမ်ဂရန်မြေ

ရန်ကုန်စည်ပင်သာယာ နည်းဥပဒေ ( ၁၇ ) တွင် သိမ်ဂရန် လူပုဂ္ဂိုလ်ကသာ လျှောက်ထားနိုင်သည့် အချက်မှအပ အခြားသတ်မှတ်ချက်မရှိပါ။

( ၁၄ ) စကွာတာမြေ

အင်္ဂလိပ်အစိုးရလက်ထက်က မြေငှားရမ်းခ မပေးနိုင်၍ ဂရန်မြေ မရသူများအား မပြောပလောက်သော မြေငှားခ ထမ်းဆောင်စေ၍ နေထိုင်ခွင့်ပေးထားသောမြေ ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းအပြင် ဂရန်သက်ကုန်၊ စည်းကမ်း ချိုးဖောက်၍ ဂရန်ဖျက်သိမ်းခံရသော်လည်း မြေပါ်၌ ဆက်လက်နေထိုင်စေပြီး စကွာတာကျုးလွန်ခြင်းပြေစာဖြင့် စည်းကြပ်ကောက်ခံသော မြေမျိုး ဖြစ်သည်။ ဂရန်လျှောက်ထားနိုင်ပါသည်။ ( ရောင်း/ပေါင်/လွှဲပြောင်း/ ခွဲစိတ် ခွင့်မရှိပါ ) ။

(အညွှန်း- ဦးမြင့်လွင် (တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ ) ၊ စာချုပ်စာတမ်းအမျိုးမျိုး ချုပ်ဆိုနည်းလမ်းညွှန် ၊စာ ၈၅ မှ ၈၈ အထိ) /#DVBlawlab ။ဓာတ်ပုံ - အင်တာနက် ။

(Zawgyi)

မြေအမျိုးအစားများ၊ ဂရန်လျှောက်ထားခြင်း၊ မြေပုံရာဇဝင် လျှောက်ထားခြင်းနှင့်ပက်သက်၍ သိထားသင့်သည့် အချက်များ။
==================

( က ) မြန်မာမင်းလက်ထက် မြေလေးမျိုး

ရှေးမြန်မာမင်းလက်ထက်တွင် ရှင်ဘုရင်သည် လယ်ယာမြေတို့၏အရှင် ဖြစ်သည်။ ထိုခေတ်က မြေ အမျိုးအစားများကို အောက်ပါအတိုင်း လေးမျိုး ခွဲခြားထားပါသည်။

( ၁ ) အရာတော်မြေ ( နိုင်ငံပိုင်မြေ ) ( Royal Land )
( ၂ ) ဘိုးဘပိုင်မြေ ( ခ ) အမှုထမ်းမြေ ( Offical Land )
( ၃ ) လယ်ဝယ်ထား ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရှိသောမြေ ( Land holder right )
( 4 ) ဝတ္ထကမြေ ( ဿသနာ့မြေ ) ဟူ၍ဖြစ်ပါသည်။

( ခ ) မူလမြေပိုင်ရှင်

ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ မဟာပထဝီမြေကြီးအားလုံး၏ မူလပိုင်ရှင်မှာ နိုင်ငံတော်ဖြစ် သည်။

( ဂ ) မြို့

မြို့ဆိုသည်မှာ မြူနီစီပယ်အက်ဥပဒေအရ မြို့အဖြစ် တည်ထောင်ထားသော ဧရိယာနယ်မြေဒေသကို ခေါ်ပါသည်။

( ဃ ) ကျေးရွာ

၁၉၀၇ ခုနှစ်၊ ကျေးရွာများ အက်ဥပဒေအရ ဖွဲ့စည်း၍ လူအများ စုပေါင်းနေထိုင်ကြသော ဧရိယာနယ်မြေ ဒေသများ ဖြစ်ပါသည်။

( င ) မြို့နှင့် ကျေးရွာများတွင် အကျုံးမဝင်သော မြေများ

အောက်မြန်မာနိုင်ငံ မြို့ရွာနှင့် ကျေးရွာများ အက်ဥပဒေပုဒ်မ ၃ ( ၂ ) ( ၃ ) တို့အရ မြို့နှင့် ကျေးရွာမြေ တွင် အကျုံးမဝင်သောမြေများမှာ -
( ၁ ) မြစ်၊ ချောင်း၊ ရေကန်၊ တာတမံ၊ လမ်းမြေ၊ သဘာဝရေစီးကြောင်
း
( ၂ ) တပ်မြေ

( ၃ ) ဘုရား၊ ကျောင်း၊ ကန် စသော ဿသနာရေးဆိုင်ရာ အသုံးပြုသော မြေ

( ၄ ) အင်းအိုင်မြေများ စသည်တို့ဖြစ်ပါသည်။

( စ ) မြေအမျိုးမျိုး

( ၁ ) မြို့မြေ

မြို့အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသော ဒေသများတွင် မြို့တွင်မြေများကို အခွန်အရာရှိက ယာယီလိုင်စင် ထုတ်ပေးခြင်း၊ အငှားချထားခြင်း၊ ငှားရမ်းခ သတ်မှတ်ပေးသည့်မြေ ဖြစ်ပါသည်။

( ၂ ) လယ်ယာမြေ

လယ်ယာမြေဆိုသည်မှာ လယ်မြေ၊ ယာမြေ၊ ကိုင်းကျွန်းမြေ၊ တောင်ယာမြေ၊ နှစ်ရှည်ပင်စိုက်ပျိုး သောမြေ၊ ဓနိမြေ၊ ဥယျာဉ်မြေဟုသော်လည်းကောင်း၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ ပန်းမန်စိုက်ပျိုးသည့် ခြံမြေ ဟုသော်လည်းကောင်း ၊ မြေနုကျွန်းမြေဟုသော်လည်းကောင်း သတ်မှတ်သည့် မြေများကို ဆိုလိုသည်။ ယင်း စကားရပ်တွင် မြို့နယ်နိမိတ်၊ ကျေးရွာနယ်နိမိတ်အတွင်းရှိ လူနေအိမ်ရာများ၊ ဘာသာရေးအဆောက်အအုံနှင့် ပရဝဏ်များ၊ အများပိုင်ဆိုင်၍ စိုက်ပျိုးရေးအတွက် အသုံးမပြုသောမြေများ မပါဝင်။ [ ပုဒ်မ-၃( က ) ]

( ၃ ) လယ်မြေ

လယ်မြေဆိုသည်မှာ သဘာဝအရ သော်လည်းကောင်း၊ လူတို့ဖန်တီးသော နည်းလမ်းအရ သော်လည်း ကောင်း စိုက်ပျိုးရေ ရယူပြီး ရေထိန်းသိမ်းနိုင်စေရန် ဆောင်ရွက်ထားသည့် စပါးသီးနှံ အဓိကစိုက်ပျိုးသော မြေကို ဆိုလိုသည်။ [ ပုဒ်မ-၃( ခ ) ] ( 3B )( မှတ်ချက် ။ ။ လယ်ယာမြေဥပဒေအသစ်ကို ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်ဥပဒေ အမှတ် ( ၁၁ ) ဖြင့် ၃၀.၈.၂၀၁၂ ရက်နေ့တွင် ပြဌာန်းပါသည်။ )

လယ်ယာမြေကို အခြားနည်းအသုံးပြုခြင်း ( ပုဒ်မ-၃၀ )

အများပြည်သူအကျိုးငှာ လယ်ယာမြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုရန် လျှောက်ထားချက်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ -
( က ) ဗဟိုလယ်ယာမြေစီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့သည် လယ်မြေကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုနိုင်ရေးအတွက် တိုင်းဒေ သကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်လယ်ယာမြေ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့၏ စိစစ်ထောက်ခံချက်ဖြင့် ခွင့်ပြုနိုင်သည်။
( ခ ) သက်ဆိုင်ရာတိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့သည် လယ်မြေမှတစ်ပါး လယ်ယာမြေ ကို အခြားနည်းဖြင့် အသုံးပြုနိုင်ရေးအတွက် တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်လယ်ယာမြေ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့၏ စိစစ်ထောက်ခံချက်ဖြင့် ခွင့်ပြုနိုင်သည်။

လယ်ယာမြေလုပ်ပိုင်ခွင့်

လယ်ယာမြေလုပ်ပိုင်ခွင့်ကို ရောင်းချခြင်း၊ ပေါင်နှံခြင်း၊ ငှားရမ်းခြင်း၊ လဲလှယ်ခြင်းနှင့် ပေးကမ်းခြင်းပြု လုပ်နိုင်သည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်က သတ်မှတ်တံဆိပ်ခေါင်းခွန်နှင့် မှတ်ပုံတင်ခ ပေးဆောင်ရ၍ သက်ဆိုင်ရာ မြို့နယ်ဦးစီးဌာရုံးတွင် မှတ်ပုံတင်ရမည်။ ( ပုဒ်မ -၁၂ )

သို့ရာတွင် နိုင်ငံတော်အစိုးရ၏ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ မည်သည့်နိုင်ငံခြားသားများ သို့မဟုတ် နိုင်ငံခြားသား ပါဝင် သည့် အဖွဲ့အစည်းကိုမျှ ရောင်းချ၊ ပေါင်နှံ၊ ငှားရမ်း၊ လဲလှယ်ခြင်း၊ ပေးကမ်းခြင်း မပြုရ။ ( ပုဒ်မ -၁၄ )

( ၄ ) မြေပိုင်မြေ

၁၈၆၀ ခုနှစ်၌ ရန်ကုန်မြို့အား မြို့ကွက်များရိုက်၍ Town works fund အတွက် ရောင်းချ၍ ဝယ်ယူသူ များအား land Holder Right ရရှိသည့်မြေများ ဖြစ်ပါသည်။ ( ရောင်း/ပေါင်/လွှဲပြောင်း/ ခွဲစိတ်ခွင့် ရှိပါသည်။ )

( ၅ ) ဘိုးဘွားပိုင်မြေ

အောက်မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ကျေးရွာမြေများအက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၄ ( ၁၀ ) အရ ဘိုးဘွားမိဘများလက်ထက် ကပင် ဓားမဦးချ ပိုင်ဆိုင်လာ၍ လွှဲပြောင်းဆက်ခံခွင့်ရှိသောမြေမျိုး ဖြစ်သည်။

( ၆ ) မြေငှားဂရန်မြေ ( မြေငှားစာချုပ်ရမြေ )

အင်္ဂလိပ်အစိုးရလက်ထက်က အစိုးရထံမှ မြေမဝယ်ယူနိုင်သောသူများအား မြေငှားခ သတ်မှတ်၍ စည်း ကမ်းချက်ဖြင့် နှစ်တို ( ၃လ ၊၁နှစ် ၊ ၅ နှစ် ) နှင့် နှစ်ရှည် ( ၃၀၊ ၆၀ ၊ ၉၀ ) နှစ်ကာလအပိုင်းအခြား သတ်မှတ်၍ အငှားချထားသည့်မြေမျိုးဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းအပြင် စကွာတာမြေ၊ ရွာမြေ စသည်တို့မှ ပြောင်းလဲလာနိုင်သော မြေများ ပါဝင်ပါသည်။( ရောင်း/ပေါင်/လွှဲပြောင်း/ ခွဲစိတ်နိုင်သည်။ )

မြေငှားဂရန်ရရှိသူ၏ အခွင့်အရေး

မူလမြေငှားဂရန်အခွင့်အရေးရရှိပြီး မြေငှားဂရန်စာချုပ် သက်တမ်းကုန်ဆုံးပြီးနောက် မြေကို လက်ဝယ် ထားရှိသူသည် မြေငှားဂရန် သက်တမ်းကုန်ဆုံးသောမြေသည် ( Reversionary Right ) အရ အလိုအလျောက် မူလချထားပေးသော ပိုင်ရှင် ( အစိုးရ ) လက်ဝယ်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိပါသည်။ ၎င်းမြေကို နိုင်ငံတော်က စီမံခန့်ခွဲပိုင်ခွင့်ရှိသည့် မြေ ( land at the disposal of government ) အဖြစ် မှတ်ယူရမည်။ ၎င်းမြေကို ပြန်လည်အပ်နှံရန် တာဝန်ရှိသည်။ နိုင်ငံတော်မှ ယင်းမြေကို အများပြည်သူအကျိုးအတွက် သိမ်းယူနိုင်သလို မြေငှားဂရန် ထပ်မံထုတ်ပေးနိုင်ပါသည်။ မူလမြေငှားဂရန်ရရှိသူသည် မြေငှားဂရန် သက်တမ်းကုန်ဆုံး နေပြီ ဖြစ်၍ ဂရန်သစ်ထုတ်ပေးရန် အခွင့်အရေးတစ်ရပ်အဖြစ် ဥပဒေအရ တောင်းဆိုခွင့်မရှိပါ။

( ၇ ) ပါမစ်မြေ ( ချထားမြေ )

မြေငှားစာချုပ်မရှိသော်လည်း မစည်ကားသေးသည့် နေရာများတွင် စည်းကမ်းချက်ဖြင့် အိမ်ဆောက်လုပ် နေထိုင်ခွင့်ချထားပေးသောမြေမျိုး ဖြစ်ပါသည်။ တစ်ချိန်ချိန်တွင် မြေငှားဂရန် ထုတ်ပေးပါသည်။ ( ရောင်း/ပေါင်/ လွှဲပြောင်းနိုင်ခွင့် ရှိပါသည်။ )

( ၈ ) လိုင်စင်မြေ

အောက်မြန်မာနိုင်ငံ မြို့နှင့် ကျေးရွာမြေများအက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၄ ( ၇ ) အရ စည်းကမ်းချက် ( ၁နှစ်၊ ၃ နှစ် စသည်ဖြင့် ) ဖြင့် ယာယီသုံးစွဲခွင့်ပေးသည့်မြေ ဖြစ်သည်။ လွှဲပြောင်းခွင့်မရှိပါ။ လိုင်စင် ( သို့ ) ပါမစ်ရသူက နှစ်တိုနှစ်ရှည် မြေငှားဂရန် လျှောက်ထားပါက မြေငှားစာချုပ်ထုတ်ပေးရမည်ဟု ဥပဒေပြဌာန်းချက်မရှိပါ။ လိုင် စင်ရထားသူသည် လိုင်စင်အခွင့်အရေးထက် ပိုတောင်းခွင့်မရှိပါ။

လိုင်စင် ( သို့ ) ပါမစ်ရသူ၏အခွင့်အရေး

၁- လိုင်စင်ရထားသူဟုဆိုရာတွင် လိုင်စင်ရသူနှင့် လိုင်စင်ရသူထံမှ တရားဥပဒေနှင့်အညီ ဆက်ခံသူများ လည်း ပါဝင်ပါသည်။
၂- လက်ရှိကိုယ်တိုင်နေထိုင်ခြင်းအပေါ် မြေငှားစာချုပ်ပေးရန် ဦးစားပေးစဉ်းစားပါသည်။

( ၉ ) ကျုးကျော်မြေ

အစိုးရမြေပေါ်တွင် ခွင့်ပြုချက်တစ်စုံတစ်ရာမရှိဘဲ ဝင်ရောက်ကျူးကျော်နေထိုင်သည့်မြေ ဖြစ်သည်။

( ၁၀ ) စနစ်တကျ ကျူးလွန်မြေ

စနစ်တကျ မြို့ရပ်ကွက်ရိုက်ထားသော အိမ်ယာမြေကွက်၌ ကျူးလွန်ခြင်းပြေစာဖြင့်စည်းကြပ်ကောက်ခံ သောမြေ ဖြစ်သည်။

( ၁၁ ) ဂရန်ရှိ မြေပိုင်မြေ

ဘိုးဘွားပိုင်မြေ ( မြေပိုင်မြေ ) ကဲ့သို့မြေမျိုး ဖြစ်ပါသည်။

( ၁၂ ) အခွန်လွတ်ဿသနာ့ဂရန်မြေ

ဘာသာ၊ သာသနာအတွက် ချထားပေးသောမြေ ဖြစ်ပါသည်။ သာသနာမြေ သို့မဟုတ် ဝတ္တုကံမြေသည် ဘုရားရှင်နှင့်တကွ ရဟန်းသံဃာတော်များ၏ ကိလေသာရန်ကို ငြိမ်းအေးအောင် အားထုတ်ကျင့်ကြံရာ အောင်မြေဖြစ်သည်။

သာသနာ့မြေအမျိုးအစားများ

ရှေးမြန်မာမင်းများသည် အစဉ်အဆက်ကပင် သာသနာ့မြေ ( ဝတ္တုကံမြေ ) သုံးမျိုး ခွဲခြားထားပါသည်။

( ၁ ) သရီယဓတ်တော်များပူဇော်သည့် ဘုရား၊ စေတီ၊ ပုထိုး ဝတ္တုကံမြေ

( ၂ ) ပိဋကတ်ပေစာများထားရှိသည့် ပိဋကဝတ္တုကံမြေ။

( ၃ ) သံဃာတော်များအသုံးပြုရန် ရည်ရွယ်လှူဒါန်းသည့် သံဃာ့ဝတ္တုကံမြေ စသည်တို့ဖြစ်ပါသည်။

( ၁၃ ) သိမ်ဂရန်မြေ

ရန်ကုန်စည်ပင်သာယာ နည်းဥပဒေ ( ၁၇ ) တွင် သိမ်ဂရန် လူပုဂ္ဂိုလ်ကသာ လျှောက်ထားနိုင်သည့် အချက်မှအပ အခြားသတ်မှတ်ချက်မရှိပါ။

( ၁၄ ) စကွာတာမြေ

အင်္ဂလိပ်အစိုးရလက်ထက်က မြေငှားရမ်းခ မပေးနိုင်၍ ဂရန်မြေ မရသူများအား မပြောပလောက်သော မြေငှားခ ထမ်းဆောင်စေ၍ နေထိုင်ခွင့်ပေးထားသောမြေ ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းအပြင် ဂရန်သက်ကုန်၊ စည်းကမ်း ချိုးဖောက်၍ ဂရန်ဖျက်သိမ်းခံရသော်လည်း မြေပါ်၌ ဆက်လက်နေထိုင်စေပြီး စကွာတာကျုးလွန်ခြင်းပြေစာဖြင့် စည်းကြပ်ကောက်ခံသော မြေမျိုး ဖြစ်သည်။ ဂရန်လျှောက်ထားနိုင်ပါသည်။ ( ရောင်း/ပေါင်/လွှဲပြောင်း/ ခွဲစိတ် ခွင့်မရှိပါ ) ။

(အညွှန်း- ဦးမြင့်လွင် (တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ ) ၊ စာချုပ်စာတမ်းအမျိုးမျိုး ချုပ်ဆိုနည်းလမ်းညွှန် ၊စာ ၈၅ မှ ၈၈ အထိ) /#DVBlawlab ။ဓာတ်ပုံ - အင်တာနက် ။